دریافت آرایه های ادبی (نظام جدید) هامون سبطی

نقد و بررسی

آرایه های ادبی نشر دریافت

ترتیب آرایه های مورد بررسی ارتباط چندانی به کتاب درسی ندارد و بر اساس استانداردهای کتب مرجع چیده شده اند. در فهرست کتاب هم توضیح داده شده که هر آرایه در کدام دروس کتاب درسی مورد بحث قرار گرفته است. لحن کتاب صمیمی و روان است، اما خبری از شوخی هایی که در بعضی کتب آموزشی می بینید نیست.

آموزش (درسنامه)

همانطور که در مقدمه ذکر شد تمرکز کتاب آرایه های ادبی نشر دریافت -بر خلاف غالب کتب کنکوری بازار در بحث آرایه- آموزش عمیق و کامل آرایه هاست. برای اینکه میزان موفقیت مولف در این امر اندازه گیری شود، درسنامه ی آرایه ی مهم استعاره را بررسی کرده ایم.

نخستین مورد قابل توجه حجم درسنامه ی مرتبط با استعاره است که به 18 صفحه درسنامه برای این آرایه بر می خوریم که رقم بزرگ و قابل توجهی است. مورد بعدی تقسیم بندی استعاره به بخش های کوچک تر از جمله « استعاره ی مصرحه »، « استعاره مکنیه »، « استعاره های رایج »، « تفاوت اضافه ی استعاری و اضافه ی تشبیهی » و… است. همین تقسیم بندی نشان می دهد که هیچ مطلب مهم در کنکور سراسری و اشتباهات رایج دانش آموزان از چشم مولف جا نمانده و با نگاه به بخش «استعاره های رایج» کاملا به این نتیجه می رسیم که کنکور سراسری و کتاب درسی بیشترین جهت را به تالیف کتاب داده اند؛ چرا که تمام آرایه های مهم این دو منبع در این بخش ذکر شده اند.

از بابت کیفیت و روان بودن درسنامه کاملا قابل قبول است. درسنامه ها همیشه در یک چارچوب مشخص نیستند و بنا به تشخیص مولف برای هر آرایه به یک سبک نوشته شده اند. به عنوان مثال درسنامه ی آرایه ی « ایهام تناسب » بلافاصله با چند مثال و بررسی آن ها شروع می شود و در نهایت تعریف این آرایه مطرح می شود. همچنین حضور کادرهایی با نام «خط فکری» به پیدا کردن آرایه ها در تست های کنکور کمک بسیاری می کند. دانش آموزان ضعیف و فراری از آرایه می توانند مطمئن باشند که مطالعه ی کامل درسنامه ی این کتاب و تمرین تعدادی تست مربوط به همان آرایه (نه تست ترکیبی) سطحشان را به حد قابل قبولی می رساند.

مثال های موجود در متن درسنامه هم گزینش مطلوبی دارند. در هر درسنامه تعدادی تست آموزشی و در بعضی آرایه ها تمرین آموزشی به این شکل آمده است که در ابیات زیر مشخص کنید که مثلا آرایه ی اغراق آمده است یا خیر، که نکات کلی یک آرایه به خوبی جمع بندی می شوند. اما بخش دیگری از کتاب آرایه های ادبی نشر دریافت به بررسی انواع تیپ های آرایه پرداخته و به شکل تحلیلی با توضیحات کامل نحوه ی صحیح برخورد با آن ها را آموزش داده است و در واقع با حضور این قسمت می توان گفت کتاب در بحث تست های ترکیبی -که غالب تست های کنکور را تشکیل می دهند- هم کم و کاستی ندارد.

تست (تمرین)

در مورد تست های کتاب آرایه های ادبی نشر دریافت باید توجه داشت که هدف نهایی ما از یادگیری بحث آرایه پاسخگویی به تست های ترکیبی است که چندین آرایه در آن ها مطرح می شود و اگر تست تک آرایه ای می زنیم، هدف فقط ایجاد یک تسلط نسبی است؛ پس حضور پرشمار تست برای یک آرایه منطقی نیست و البته روند کتاب هم همین بوده است؛ به همین علت تعدادی تست (میانگین 15 عدد) برای هر آرایه در نظر گرفته شده که برای یادگیری کلی کافی به نظر می رسد و با در نظرگیری آزمون های دوره ای پرشمار سعی شده تا در کنار مرور چندباره ی آرایه ها با تیپ های مختلف سوالات نیز آشنا شویم.

اگر بخواهیم به بررسی تست ها بپردازیم ابتدا باید به نقش پررنگ کنکور سراسری و حضور پرشمار تست های آن اشاره کرد و در کنار آن ها از میان آزمون های آزمایشی، تنها تست های با کیفیت تعاونی سنجش استفاده شده است و البته تست های تالیفی هم در صورت نیاز به کار رفته اند. اکثریت تست ها دارای سطح دشواری متعادل کنکور هستند، اما تعدادی تست ساده هم به چشم می خورد؛ در مورد تست های دشوار و چالشی سعی بر آن بوده که کتاب از مسیر کنکور خارج نشود و چندان ایده های جدید به چشم نمی خورد. به نظر برای تکمیل کتاب حضور یک یا دو آزمون دشوار با تست های خارج از عرف کنکور (مثلا در مجموع ابیات زیر چند استعاره وجود دارد؟) به عنوان غول مرحله آخر چندان خارج از لطف نبود؛ البته در تست های تک آرایه این تست ها دیده می شوند، ولی جای یک آزمون دشوار در کتاب خالی است.

آزمون های کتاب ده سواله هستند که پیشنهاد می شود آن ها را به شکل آزمونی بزنید و درصد بگیرید و بالای صفحه بنویسید تا بتوانید روند پیشرفت خود را تحلیل کنید. در مورد پاسخنامه ی کتاب، تمامی گزینه ها به شکل کامل مورد بررسی قرار گرفته اند و هر از گاهی نکاتی برای بهتر پاسخ دادن به سوالات ذکر شده است و اگر مطلبی برایتان مبهم باشد، بعید به نظر می رسد که پاسخنامه از آن رفع ابهام نکند.

جدول کمی تست ها

ظاهر کتاب

در کتاب آرایه های ادبی نشر دریافت فونت و سایز آن خوانا و بی ایراد است و قطع کتاب هم اندازه ی کتاب درسی فارسی است، که خوش دست است. در مورد صفحه آرایی اما نکته ی خاصی به چشم نمی خورد و کتاب تنها از رنگ آبی در کنار مشکی بهره برده است و کادرهای آن ساده هستند، که نمی توان جذابیت خاصی در آن یافت. اما کیفیت کاغذ و صحافی کاغذ در کنار فونت خوانا کتاب را قابل قبول ساخته اند. البته طرح جلد کتاب هم جدید و جالب توجه است که با ابیاتی به توصیف معشوق پرداخته شده است.

جمع بندی

به شکل خلاصه اگر به هر نحوی در بحث آرایه های ادبی احساس ضعف می کنید و فکر می کنید که حضور معلم کار درست برایتان ضروری است، کتاب آرایه های ادبی نشر دریافت می تواند منبع مناسبی برای شما باشد. برای دانش آموزانی که می توانند به شکل کلی تست های آرایه را بزنند، خرید این کتاب ضروری نیست و می توانند مستقیما به کتاب های تست مراجعه کنند.

پیشنهاد می شود اگر دانش آموز دهم و یازدهم هستید، همین الان که حجم مطالب کمتر است و در تنگنای زمانی قرار ندارید از این کتاب استفاده کنید، اما برای دانش آموزان کنکوری استفاده از این کتاب -با توجه به حجم بالای آموزش آن نسبت به تعداد تست آرایه در کنکور- فقط در صورت ضعف، توصیه می شود. کتاب از لحاظ درستی محتوا نمره ی بسیار خوبی می گیرد و می تواند به تنهایی منبع بحث آرایه های ادبی شما باشد؛ البته اگر می خواهید خودتان را در دریای تست غرق کنید، استفاده از یک کتاب تست به عنوان مکمل این کتاب می تواند نیازتان را برآورده کند.